Nguyên nhân tiểu đường thai kỳ
với cách hạn chế và điều trị tốt nhất dành cho bà bầu là một trong
những thông tin khá quan trọng giúp quá trình mang thai thành công và
thuận lợi, sớm cho ra đời những đứa con khỏe mạnh nhất.
Tiểu đường khi mang thai
là hiện tượng gia tăng lượng đường huyết trong máu, dẫn tới xuất hiện
đường trong nước tiểu. Trên thực tế có thề nguyên nhân gây ra chứng tiểu
đường là do người mẹ có tiền sử mắc bệnh từ trước hay cũng có thể đến
khi mang thai mới phát sinh bệnh. Song dù là nguyên nhân nào đi nữa mà
không sớm được phát hiện để điều trị kịp thời sẽ dễ có nguy cơ làm ảnh
hưởng nghiêm trọng tới thai nhi lẫn tính mạng của người mẹ đấy.
Hãy
cùng tìm hiểu những kiến thức hữu ích bên dưới đây để biết được đâu là
nguyên nhân chính và đâu là cách hạn chế, khắc phục chứng tiểu đường
thai kỳ:
Tình trạng bệnh tiểu đường khi mang thai thường dễ gặp ở đối tượng nào nhất?
Những
phụ nữ có nguy cơ cao nhất là những người đang mắc bệnh tiểu đường hoặc
đã từng mắc bệnh này trong lần mang thai trước đó hay những người sinh 1
hoặc nhiều con có trọng lượng “đáng nể” khi mới chào đời. Những phụ nữ
thừa cân và những phụ nữ từng sảy thai hay tiền sản giật cũng có nguy cơ
cao.
Gia đình (cùng huyết thống) có người
mắc bệnh tiểu đường; Lần sinh đẻ trước con bị dị dạng, thai chết lưu; Thai nhi quá to (có thể phát hiện trên siêu âm).
Xuất hiện các dấu hiệu ăn nhiều, uống nhiều, đái nhiều, mụn nhọt, mẩn ngứa ngoài ra, ngứa âm hộ; Nước tiểu bị kiến đậu…
Ngoài
ra, những nhóm phụ nữ sau cũng có nguy cơ: Những bà mẹ lớn tuổi; Những
phụ nữ mắc bệnh huyết áp cao; Những phụ nữ mà từng có trọng lượng
“khủng” sau sinh (nặng hơn 4kg).
Lưu ý: Để có thể chắc chắn
là mình có bị tiểu đường hay không, các bà mẹ hãy kiểm tra sức khỏe thai
và đường máu định kỳ theo sự hướng dẫn của bác sỹ.
|
Ảnh minh họa |
Bà bầu có nguy cơ mắc tiểu đường khi mang thai cần lưu ý những điều bên dưới đây:
Nên đi khám bác sĩ ngay từ trước khi mang thai và nếu có mang thai thì cần làm
xét nghiệm đường huyết
trong giai đoạn sớm (ba tháng đầu) của thai kỳ. Nếu kết quả bình thường
thì sẽ được thực hiện tiếp xét nghiệm sàng lọc tình trạng bất dung nạp
đường trong thai kỳ vào khoảng tuần thứ 24-28. Bác sĩ sẽ cho làm xét
nghiệm dung nạp đường glucose qua hệ tiêu hóa.
Tuy
nhiên, theo Hội những nhà sản phụ khoa Mỹ, nên thực hiện xét nghiệm này
cho tất cả các phụ nữ có thai vì tới khoảng 50% phụ nữ bị tiểu đường
trong thai kỳ dù họ không thuộc nhóm có nguy cơ cao. Xét nghiệm sàng lọc
này được thực hiện bằng cách cho thai phụ uống 50gr đường và đo lượng
đường huyết trong máu một giờ sau đó. Xét nghiệm này có thể thực hiện ở
bất kỳ thời điểm nào trong ngày và không cần phải nhịn đói. Tuy nhiên,
độ nhạy cảm của xét nghiệm tốt hơn khi thai phụ ở trong tình trạng đói.
Nếu kết quả bất thường: >140 mg/dl, thì thai phụ ấy có nguy cơ bị
bệnh tiểu đường trong thai kỳ. Ðể chẩn đoán chính xác hơn, bác sĩ sẽ cho
tiếp tục xét nghiệm dung nạp 100gr đường trong ba giờ.
Triệu chứng chung của tình trạng bệnh tiểu đường khi mang thai mà các mẹ nên biết.
Tiểu đường khi mang thai
rất khó phát hiện nếu không làm xét nghiệm máu hoặc không làm nghiệm
pháp dung nạp glucose vì bệnh thường không có các triệu chứng hay các
dấu hiệu biểu hiện ra bên ngoài. Bởi vậy, tất cả phụ nữ mang thai đều
cần phải khám sàng lọc đái tháo đường thai kỳ. Trước đây, việc sàng lọc
dựa vào kết quả xét nghiệm nước tiểu, theo kết quả này thì sẽ không
chính xác vì nhiều phụ nữ mang thai không bị đái tháo đường thai kỳ mà
vẫn có đường niệu dương tính. Mặt khác những ngườiđái tháo đường thai kỳ
cũng có những lúc không có đường trong nước tiểu.
Hiện
nay các bác sĩ khuyến cáo khi phụ mang thai nên đi làm xét nghiệm đường
glucose ở tuần 24 -28 của thai kỳ để sớm phát hiện và có hướng điều
trị, tránh những nguy cơ biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng tới cả mẹ và bé.
Insulin
là một chất được sản xuất bởi tuyến tụy. Sau khi ăn, các phân tử đường
từ thực phẩm (được gọi là glucose) chảy vào máu. Insulin giúp chuyển
glucose từ máu vào tế bào trong cơ thể, nơi nó có thể được sử dụng làm
năng lượng.
Trong thời gian mang thai, nhau thai bao quanh em bé phát
triển sản xuất cao một loạt các kích thích tố. Hầu như tất cả chúng làm
giảm tác động của insulin ở các mô, qua đó nâng cao đường trong máu. Độ
cao vừa phải của đường trong máu sau bữa ăn là bình thường trong khi
mang thai. Khi em bé phát triển, nhau thai sản xuất nhiều kích thích tố
hơn do đó hạn chế càng tác dụng của insulin làm gia tăng lượng đường
trong máu đến một mức độ có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng và phát triển
của em bé. Chỉ số tiểu đường khi mang thai cho phép 50-100 mg/dL.
Tiểu đường khi mang thai có thể gây nguy hiểm như thế nào đến mẹ và bé?
Khi
người bị bệnh tiểu đường có thai hoặc khi người có thai bị tiểu đường,
bệnh đều có thể ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ của cả người mẹ và thai nhi:
Tiểu đường khi mang thai ảnh hưởng đối với bà bầu
Người
mẹ có thể mắc các bệnh lý như tăng huyết áp, bệnh lý võng mạc, bệnh lý
mạch vành và nhiễm trùng tiết niệu, tăng nguy cơ nhiễm độc thai nghén và
nguy cơ bị tiểu đường thực sự trong tương lai…
Tăng
đường huyết ở phụ nữ mang thai sẽ gây nên tiền sản giật (tăng huyết áp,
phù…) nếu không được kiểm soát tốt đường huyết. Tăng huyết áp ở người
mẹ sẽ de dọa đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi. Bệnh còn có thể làm
tăng nồng độ xê-tôn máu của người mẹ, bởi vậy mà thai nhi cũng bị tăng
xê-tôn máu – một yếu tố không thuận lợi cho sự phát triển bình thường
của thai nhi.
Bà bầu cũng dễ bị nhiễm trùng nặng; có tỷ lệ sinh phải
can thiệp nhiều hơn (mổ sinh, chịu các thủ thuật do sinh khó). Sau khi
sinh có thể bị tiểu đường nặng hơn. Có khoảng 5% đến 20% bà mẹ bị tiểu
đường trong lúc có thai sau khi sinh vẫn tiếp tục bị bệnh. Phụ nữ bị
bệnh tiểu đường khi mang thai có nguy cơ sẩy thai cao hơn, đặc biệt, nếu
kiểm soát mức đường huyết không tốt.
Tiểu đường khi mang thai ảnh hưởng đối với thai nhi.
Con
của các bà mẹ tiểu đường thường nặng cân, to con và to cả các bộ phận
nội tạng trừ não (4kg hoặc hơn thế là chuyện thường gặp ở các bà mẹ bị
tiểu đường). Bởi vì khi đường huyết tăng, thai nhi tăng tiết insulin để
tiêu thụ lượng đường này nên bé cũng tăng trưởng và dự trữ năng lượng
dưới dạng glycogene ở lớp mỡ của thai nhi. Vì thế, thai này thường gây
đẻ khó, có tỷ lệ mổ cao, nếu đẻ thường rất dễ bị sang chấn. Thai tuy to
nhưng lại kém về chức năng và kém phát triển sau khi sinh, đặc biệt là
phát triển về trí tuệ, tâm thần. Vì vậy trẻ sơ sinh của các bà mẹ mắc
tiểu đường thường được coi là “những em bé khổng lồ nhưng chân đất sét”.
Thai
nhi của các bà bầu bị tiểu đường có tỷ lệ tử vong cao hơn và thai có
thể bị dị tật hoặc chậm phát triển. Phần lớn các nghiên cứu chỉ ra rằng
bất thường bẩm sinh tăng gấp 3 lần ở những thai nhi có mẹ mắc bệnh tiểu
đường. Thời gian bị ảnh hưởng (gây bất thường bẩm sinh) rất giới hạn,
khi tuổi thai khoảng 3-6 tuần. Vì vậy, việc kiểm soát đường huyết chặt
chẽ, sớm trong thai kỳ, thậm chí ngay cả trước khi có thai, sẽ giúp ngăn
ngừa những bất thường của thai nhi.
Sự
trưởng thành về phổi của thai trong tử cung của mẹ có bệnh tiểu đường
thường chậm hơn so với thai nhi của các bà mẹ không bị bệnh. Do đó, nếu
trẻ bị sinh non thì càng dễ bị suy hô hấp nặng. Các nghiên cứu đã chỉ ra
rằng tỷ lệ trẻ có mẹ bị tiểu đường bị suy hô hấp tăng gấp 5 – 6 lần so
với trẻ có mẹ bình thường.
Những
giờ đầu tiên sau khi sinh, con của những bà mẹ bị tiểu đường có thể bị
hạ đường huyết. Thậm chí nếu hạ đường huyết kéo dài và trầm trọng có thể
làm tổn thương não của trẻ. Vì vậy, việc kiểm soát đường huyết tốt ở
người mẹ có thể ngăn ngừa tình trạng này. Sau sinh nên kiểm tra và theo
dõi chặt chẽ.
Con của những
bà bầu bị tiểu đường thường bị vàng da nhẹ, do lượng bilirubin trong máu
tăng cao. Hiện tượng này có thể được điều trị bằng cách bù nước và
chiếu đèn.
Trong 6 tháng cuối
của thời kỳ mang thai, nếu người mẹ bị tăng đường huyết thì cũng gây
tăng đường huyết cho thai nhi và gây ra tình trạng tăng insulin ở thai
nhi. Sau khi sinh, do trẻ không nhận được lượng đường nhiều như khi còn
đang ở trong tử cung của mẹ nữa, sự dư thừa insulin sẽ làm cho đường máu
của trẻ dưới mức bình thường. Hạ đường máu ở trẻ rất dễ gây tổn thương
các tế bào thần kinh não bộ nếu không được điều trị kịp thời. Thai của
những người mẹ ĐTĐ có xu hướng to hơn bình thường nên rất dễ có nguy cơ
bị đẻ non. Do đẻ non nên trẻ có nhiều nguy cơ mắc các bệnh về đường hô
hấp, đặc biệt là hội chứng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh.
|
Ảnh minh họa |
Khi mắc bệnh tiểu đường thai kỳ thì các mẹ cần lưu ý những gì?
Để
phòng tránh, các bà bầu nên có chế độ ăn uống hợp lý, cần kiểm tra sức
khỏe định kỳ và chỉ số đường huyết khi mang thai nhằm phát hiện sớm tiểu
đường khi mang thai(nếu có).
Bà bầu bị tiểu đường trước khi mang thai lưu ý:
+
Bà bầu bị tiểu đường cần thực hiện chế độ ăn uống theo sự hướng dẫn của
bác sỹ chuyên khoa. Cần được theo dõi chặt chẽ lượng đường huyết và
điều chỉnh liều thuốc. Ngoài ra, cần thực hiện các xét nghiệm khác để
đánh giá sức khoẻ của thai nhi, siêu âm máu để theo dõi những thay đổi
hệ thống mạch máu có thể làm tổn hại đến thai nhi. Như vậy, những bà bầu
bị tiểu đường cần được theo dõi và chăm sóc chu đáo ở cả hai phía: các
thầy thuốc sản khoa và các thầy thuốc chuyên khoa nội tiết điều trị bệnh
tiểu đường. Mọi thứ thuốc men và chế độ ăn uống trong giai đoạn thai
nghén này cần theo đúng chỉ dẫn của các thầy thuốc chuyên khoa. Có như
thế mới tránh được các rủi ro, tai biến cho cả mẹ và con.
+ Tiểu
đường khi mang thai khá nguy hiểm đến mẹ vầ bé nhưng nếu điều trị kịp
thời và đúng cách, đường huyết được kiểm soát tốt thì hầu như ít ảnh
hưởng trên thai nhi. Insulin là loại thuốc được dùng để điều trị tiểu
đường trong thai kỳ an toàn vì thuốc không qua nhau thai được.
Việc
đầu tiên Bà bầu bị tiểu cần làm là chế độ ăn uống hợp lý. Nhu cầu năng
lượng của người mẹ được cung cấp phải tùy thuộc vào trọng lượng trước
khi có thai cũng như tình trạng tăng cân kể từ lúc mang thai, và tùy
thuộc vào sự đánh giá nhu cầu năng lượng trước đó. Qua đó, chúng ta mới
tìm được nhu cầu thích ứng cụ thể với từng bà bầu bị tiểu đường.
Tập
lyện thể dục: Bà bầu bị đái tháo đường thì việc tập luyện phải hết sức
thận trọng. Khi đang tập luyện, người bệnh cảm thấy mệt mỏi thì phải
ngừng tập và cần được nghỉ ngơi. Trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình
tập luyện nào cũng cần có sự thảo luận giữa bệnh nhân và thầy thuốc để
lựa chọn hình thức và thời lượng tập luyện thích hợp nhất.
+ Bà
bầu bị tiểu đường có thể luyện tập ở mức trung bình và tránh một số hoạt
động nhất định cho đến sau khi sinh nở. Trong tập luyện, các mẹ cần giữ
nhịp tim không vượt quá 140 lần/phút, không nên để tình trạng nhịp tim
nhanh kéo dài và tránh tập luyện quá sức. Cũng như các bà mẹ mang thai
khác, bà bầu bị tiểu đường nên đi bộ hoặc bơi lội nếu có điều kiện.Trong
khi bơi, sức nâng của nước sẽ làm giảm áp lực các khớp, không gây chấn
thương cho các xương khớp ở bàn chân và cẳng chân.
Nếu chế độ tập
luyện và ăn uống vẫn không kiểm soát được đường huyết, bắt buộc bà bầu
phải được điều trị bằng insulin với liều lượng do bác sĩ chỉ định, cần
được theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình điều trị, tránh gây hạ đường
huyết và các tai biến khác.
Hi vọng rằng qua những kiến thức về
nguyên nhân tiểu đường thai kỳ với cách hạn chế và điều trị tốt nhất
dành cho bà bầu được cung cấp trên đây, tin chắc sẽ giúp các chị em có
đủ vững tin để đảm bảo cho mình một sức khỏe bần vững hơn trong thời
gian mang thai vất vả. Lưu ý rằng, nếu mẹ bầu nào đã có tiền sử mắc bệnh
thì tốt nhất là nên tìm cách điều trị tốt nhất cho mình lẫn em bé trong
bụng còn nếu chưa phát bệnh thì nên có biện pháp phòng tránh và hạn chế
hiệu quả để không làm ảnh hưởng tới sức khỏe cũng như tính mạng của mẹ
và bé. Chúc các mẹ có một thai kỳ thành công như mong đợi.